تنبیه کودک
آیا در روش های تربیتی خود از تنبیه استفاده کنم؟
تنبیه نیز یکی از روشهای تربیتی است که معمولاً مکاتب تربیتی دچار افراط و تفریط شده اند ولی مکتب اسلام در این زمینه در حد اعتدال و حد وسط را برگزیده است.
ژان ژاک رو سو معتقد است که در تربیت کودکان نیاز به تنبیه و مجازات نیست،
هربرت اپسنسو نیز بهترین وسیله تنبیهی را این می داند که فرد نتیجه کارهای خود را به طور طبیعی ببیند و از طرفی بعضی راه افراط را در پیش گرفته اند و تنبیه های زیانباری را در راه تربیت پیشنهاد می کنند ولی اسلام حد متعادل را پیشنهاد می کند.
تنبیه بدنی در اسلام:
شخصی خدمت امام کاظم (ع) شکایت کرد که پسر (شلوغ و بی تربیتی ) دارم . حضرت فرمود او را نزن (تنبیه بدنی نکن)، با او قهر کن ولی قهر را طولانی نکن و خلاصه اینکه اسلام تنبیه را رد نمی کند.
🔶نکاتی که باید در تنبیه مورد توجه قرار گیرد :
🔹تنبیه بدنی تجویز نمی شود : هزاران راه تربیتی برای تنبیه وجود دارد که یک مربی باید آنها را بیاموزد و در روش های تربیتی خود مد نظر داشته باشد و از طرفی وقتی در رابطه با تنبیه صحبت میکنیم اصلا تنبیه بدنی در این بحث نمی گنجد و یک مربی باید بداند که تنبیه بدنی چقدر میتواند به شخصیت او در میان متربیانش لطمه وارد سازد.لذا به هیچ عنوان این نوع تنبیه تجویز نمیشود.
🔹تنبیه آخرین روش تربیتی است: تنبیه یکی از روش های تربیتی است که مربی میتواند از آن استفاده کند ولی باید توجه داشته باشد که تنبیه از روش های آخرین تربیتی میباشد و میتواند از روش های تربیتی دیگر استفاده کند (امیرالمومنین در نهج البلاغه میفرمایند: وَ قَالَ (علیه السلام): اُزْجُرِ الْمُسِیءَ بِثَوَابِ الْمُحْسِنِ.
بدکار را با پاداش دادن به نیکوکار آزار ده.) از طرفی نباید وجهه ی تنبیه در منظر متربیان خراب شود و به یک امر معمولی و همیشگی تبدیل شود.
🔹در جمع اعمال نشود : مربی باید به شخصیت متربی خود بسیار توجه کند، در مباحث تربیتی از مهم ترین آیتم ها از وظایف مربی ساختن شخصیت متربی هست در صورتی که با تنبیه کردن متربی در جمع این امر بسیار مهم خدشه دار میشود و متربی با کوچک شدن شخصیت خود مواجه میشود.
🔹علت تنبیه قبلاً کشف شده و طرف را متوجه آن نموده باشیم : تنبیه نباید آنی و از روی عصبانیت و تصمیم دفعی گرفته شود بلکه باید از قبل در مورد تنبیه او و چگونگی تنبیه او فکر شده باشد.
🔹عمل بد متربی باید مورد تقبیح قرار گیرد نه شخصیت او : همان طور که در تشویق گفته شد نباید شخص متربی مورد تنبیه قرار گیرد زیرا شخصیت او خدشه دار میشود، او نباید به این نتیجه برسد که شخصیت او شخصیت مشکل داری هست و برای همین است که مورد تنبیه قرار گرفته است بلکه کار او باید مورد تنبیه قرار گیرد و متربی باید به او بگوید چون فلان کار را انجام دادی من به خاطر این کار ناپسند تو ، تورا مورد تنبیه قرار میدهم.
🔹از زیاده روی خود داری شود : تنبیه هم نباید سنگین باشد و هم نباید در تعداد آن زیاده روی شود.
🔹در هنگام تنبیه خوب است دیگری واسطه شود تا تنبیه انجام نشود : تا جایی که میشود باید از تنبیه کردن جلو گیری شود ولی این به این معنا نیست که متربی هر کاری که خواست بکند و کسی به او چیزی نگوید در این جا به دو شخصیت نیاز هست: یکی شخصیت بد که متربی را توبیخ کرده و میخواهد او را مورد تنبیه قرار دهد و دیگری شخصیت خوب که میاید و در این میان متربی را ضمانت میکند و برای او از شخص توبیخ کننده طلب بخشش میکند.
🔹تنبیه به صورت مضاعف نباشد : یعنی متربی هم از برنامه های مورد علاقه ی خود محروم شود و هم ملامت و سرزنش شود و …
🔹تنبیه باید در مورد کاری باشد که در توان متربی باشد: گاهی متربی تنبیه کودک را در مورد کاری قرار میدهد که اصلا متربی توان انجام آن کار را ندارد (مثل این می ماند که به کودکی گفته شود فلان وزنه سنگین را بلند کن و او هر چه زور بزند نتواند و مربی آن را تنبیه کند که چرا نتوانستی بلند کنی!)
🔹تنبیه باید در موردی باشد که قبلا مربی در مورد آن توضیح داده باشد: تنبیه کودک یا متربی در هر سنی باید بعد از توضیح مربی باشد ، هر خانواده ای فرهنگی دارد و فرهنگ ها هم با هم متفاوت هست ، خوب مثلا جوراب پوشیدن در یک خانواده الزام دارد و در خانواده دیگری ندارد ، از طرفی نوع و طرز لباس پوشیدن در شخصیت متربی تاثیر مستقیم دارد و از طرفی جوراب پوشیدن ، خود یک بحث مهم در ظاهر فرد است، حالا روز اول متربی آمده و جوراب ندارد ، مربی شروع کند به تنبیه کردن ، خوب وقتی متربی هنوز نمیداند که اهمیت جوراب پوشیدن (که برای آنها اصلا چیز مهمی نیست) چقدر است پس نباید انتظار داشت که آن این امر را رعایت کند.
